Projekt Mapa Pamięci skierowany był do dzieci i młodzieży – mieszkańców Gminy Miejskiej Żory. W ramach projektu zrealizowano jedno rozbudowane zadanie, mające na celu edukację historyczną oraz dokumentowanie dziedzictwa kulturowego i historycznego miasta Żory. Zadanie to zostało skonstruowane w taki sposób, aby poszczególne formy i działania były dostosowane do wieku odbiorców i odpowiadały na ich potrzeby. Kompleksowa edukacja historyczna dzieci i młodzieży, jak również dbałość o dziedzictwo narodowe są spójne z celami statutowymi Związku Harcerstwa Polskiego.
Projekt odpowiadał na widoczny problem – społeczeństwo nie zna miejsc, które upamiętniają ważne wydarzenia historyczne. Mieszkańcy miasta nie potrafią wskazać zabytkowych miejsc w mieście oraz pomników. Podczas rocznic wydarzeń historycznych często miejsca pamięci wieją pustką. Chcieliśmy pokazać mieszkańcom, jak wiele interesujących miejsc jest na terenie Żor i jak wiele historii się za nimi kryje. Nasze działania miały na celu przybliżenie wiedzy o Naszej Małej Ojczyźnie, między innymi poprzez podnoszenie poziomu wiedzy o zabytkach.
Mapa Pamięci to projekt całoroczny, podczas którego realizowaliśmy następujące działania:
Działanie 1: Zwiad
Pierwszy etapem projektu to zwiad Miejsc Pamięci, który przeprowadzony został przez dzieci i młodzież. Każda gromada i drużyna otrzymała zadanie, aby wykonać zwiad dowolnego miejsca pamięci – to znaczy zebrać jak najwięcej informacji odnośnie wybranego miejsca. Najciekawsze materiały oraz najaktywniejszych poszukiwaczy informacji nagrodziliśmy drobnymi upominkami.
Efekty zwiadu można oglądać na stronie internetowej Hufca ZHP Żory:
Działanie 2: Spotkanie z muzealnikiem
Drugim etapem projektu było spotkanie z muzealnikiem – osobą, która zawodowo zajmuje się historią oraz tworzeniem zbiorów muzealnych. Wizytę w Muzeum Miejskim rozpoczęliśmy od zwiedzenia wystawy muzeum pt. „Nasza tożsamość” (wystawa stała). Zwiedzanie wystawy miało na celu poszerzenie horyzontów dzieci i młodzieży uczestniczących w projekcie oraz zapoznanie ich ze sposobami opisywania ważnych miejsc historycznych. Dzięki uprzejmości Muzeum Miejskiego udało nam się zrealizować działanie 2 w reżimie sanitarnym – w małych grupach zwiedzaliśmy Muzeum zachowując wszelkie zasady związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19.
Po spotkaniu dzieci zaangażowane projekt wraz z pracownikiem muzeum i wspierającymi projekt wolontariuszami dokonali wyboru Miejsc Pamięci, które zostały opracowane i umieszczone na mapie na kolejnych etapach projektu.
Działanie 3: Tworzymy Mapę Miejsc Pamięci
Uczestnicy projektu w mniejszych zespołach dokumentowali wybrane do projektu miejsca pamięci.
Każde miejsce – zabytek, pomnik lub przestrzeń historyczna została szczegółowo opisana oraz sfotografowana. Wspólnie udało się opracować Mapę Miejsc Pamięci. Warto dodać, że nad prawidłowym wyborem miejsc czuwali instruktorzy oraz wolontariusze ZHP: historycy, w tym czynny nauczyciel historii oraz muzealnicy, zaangażowani w pracę nad projektem. Mapę w wersji wydrukowanej oraz elektronicznej udało nam się przygotować w założonym terminie.
Działanie 4: Rysujemy Mapę
Oprócz Mapy udało nam się stworzyć krótką broszurę – przewodnik po miejscach pamięci. Stworzone w ten sposób materiały udostępniliśmy mieszkańcom miasta w dniu 11 listopada 2020. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii udało nam się przekazać te materiały aż 107 osobom, które wzięły udział w specjalnie przygotowanej grze miejskiej, podczas której wykorzystali zarówno biuletyn, jak i mapę miejsc pamięci. Paradoksalnie, dzięki epidemii udało nam się doprowadzić do sytuacji, w której ponad sto osób nie tylko otrzymało przygotowane przez nas materiały, ale również miało okazję wykorzystać je w praktyce i osobiście odwiedzić miejsca, które umieściliśmy na mapie. Mapę oraz Biuletyn mieszkańcy otrzymywali mailowo. Każdy chętny miał również możliwość pobrania w/w materiałów ze strony Hufca ZHP Żory.
Działanie 5: Służba Pamięci
W miejscach wybranych do mapy pełniliśmy służbę wartowniczą. Każde miejsce zostało przez wolontariuszy przygotowane – wysprzątane oraz upamiętnione poprzez zapalenie harcerskich Zniczy.
Działanie 6: Podsumowanie i ewaluacja
Bardzo ważną częścią projektu było jego podsumowanie. Ze względu na obowiązujące nas przepisy związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19 spotkanie odbywało się poprzez komunikator MS Teams. Każdy wolontariusz przygotowany przez koordynatora projektu podsumowywał pracę ze swoją grupą podczas zajęć prowadzonych zgodnie z przepisami w reżimie sanitarnym: grupy do 10 osób.