hm. Władysław Drobny

Niespokojna młodość

Urodził się 22 maja 1900 roku w Grzechyni. Nieopodal swojej rodzinnej miejscowości, w Makowie Podhalańskim, ukończył Szkołę Ludową. Mając 13 lat zdał egzamin do Cesarsko – Królewskiego Wyższego Gimnazjum w Wadowicach, gdzie swój początek znalazła harcerska przygoda młodego Władysława. Służba pełniona już do końca życia, była dziełem niemalże przypadku. Któregoś dnia na boisku szkolnym odbywała się zbiórka skautów, jak opisuje Władysław Drobny w swoich wspomnieniach:

„…zobaczyłem gromadę uczniów. Uderzyły mnie i zadziwiły ich niezwykłe stroje…”

Okazało się, że była to Drużyna Skautowa im. Stanisława Żółkiewskiego. Za namową kolegi 15 grudnia 1913 r. Władysław wstąpił w szeregi tej drużyny i przydzielony został do zastępu „Żubrów”. Pierwszy harcerski rok 1913/14 upłynął na poznawaniu piękna przyrody, rozwijaniu umiejętności w zakresie terenoznawstwa i orientacji w terenie, przyrodoznawstwa, wiązania węzłów – czyli podstawowych umiejętności skauta jak i przecież dzisiejszego harcerza. Skutki wybuchu I Wojny światowej odbiły się na życiu szkoły oraz drużyny, do której należał młody skaut. Zbiórki w tym czasie nie odbywały się systematycznie, a i życie drużyny to ożywiało się, to zaś zamierało na jakiś czas. Jednak podczas kolejnych lat w drużynie, Władysław nabywał wiedzę, a także kształtowała się jego skautowa postawa. Wyrabiał w sobie cechy prawdziwego harcerza, takie jak słowność, punktualność, rzetelność, czy patriotyzm.

15 października 1917 roku zdobył stopień „młodzika”, a „wywiadowcą” został nieco później – 15 lipca 1919 roku. W okresie wojny, prowadzone było w drużynie także szkolenie wojskowe, które umacniało patriotyczne postawy tamtejszej młodzieży.

W 1918 roku cała drużyna brała udział w przejmowaniu władzy w Wadowicach. Po wojnie, w 1919 roku, ciężka sytuacja materialna oraz problemy zdrowotne zmusiły Władysława do opuszczenia Wadowic i powrotu do domu. Tam też, nie chcąc tracić roku, samodzielnie kontynuował naukę, dorabiając przy tym udzielaniem korepetycji. Jak sam przyznał w swoich wspomnieniach – jego „społecznikowska żyłka” nie pozwalała mu na spokojne życie, toteż w 1920 roku z pomocą jednego z nauczycieli zorganizował w Makowie Podhalańskim Drużyną Harcerską im. Tadeusza Kościuszki. Pełnił tam funkcję przybocznego od 11 kwietnia do 18 lipca 1920 roku. Służba w makowskiej drużynie zakończyła się, kiedy w obliczu zagrożenia przez Bolszewików niepodległości Ojczyzny, Władysław jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego. Ciężka choroba zakaźna uniemożliwiła mu jednak służbę w wojskowych szeregach.

Po zdaniu Eksternistycznego Egzaminu Dojrzałości, jesienią 1921 roku Władysław rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Pierwszy rok studiów był dla niego bardzo ciężki – adaptacja w nowym środowisku, uniwersyteckie zajęcia oraz udzielanie męczących korepetycji, by zarobić na życie. Jednak już w 1922 roku druh Drobny objął funkcję Komendanta Hufca Podgórsko–Wielickiego. Niestety, po raz kolejny warunki materialne zmusiły go do przerwania studiów i objęcia stanowiska nauczyciela – polonisty w szkołach włocławskich.

Po roku wrócił do Krakowa i ukończył studia polonistyczne. Następnie podjął się pracy polonisty w Gimnazjum im. Jana Długosza we Włocławku. W tym mieście też Władysław na nowo włącza się w nurt harcerskiego życia oraz staje na czele tworzącej się Chorągwi Kujawskiej, w której w latach 1925–1928 pełni funkcję komendanta. W roku 1928 wrócił do Krakowa, by ukończyć pracę doktorską z filologii polskiej. Po powrocie do Włocławka kontynuował jeszcze przez rok pracę nauczyciela oraz sprawował w tym czasie opiekę nad harcerską drużyną.

Jedyne zachowane zdjęcie dh Drobnego z czasów pełnienia funkcji komendanta hufca w Krakowie

Żorska działalność

1931 roku phm. Władysław Drobny przeniósł się:

„z ruchliwego, żywego, dynamicznego Włocławka do małego, pięknego, położonego wśród pól i lasów miasteczka Żory”

Objął tu posadę nauczyciela języka polskiego w gimnazjum im. Karola Miarki. Swoim doświadczeniem wspierał i budował młody ruch harcerski.

Warto zaznaczyć jak wiele ówcześnie znaczyło polskie wychowanie. Drobny, jako nauczyciel, doskonale zdawał sobie sprawę z trudnej sytuacji tego województwa, w świetle której wzrosła waga i odpowiedzialność polskiej szkoły. Zdawał sobie sprawę z owej odpowiedzialności i jak sam przyznaje:

„szkoła i organizacje młodzieżowe (zwłaszcza harcerstwo) mają niezwykle ważne zadanie do spełnienia. Zadaniem tym była walka o polskość, o polską świadomość narodową ludu śląskiego. Należało nie tylko odrabiać zaniedbania długowiekowej niewoli tego ludu, budził poczucie przynależności do narodu polskiego… ratował młodzież polską przed zobojętnieniem i zakusami germanizacyjnymi… Była to prawdziwa walka o polskość tej dzielnicy.”

Miasto i jego mieszkańców dh Drobny wspomina nad wyraz ciepło. Szczególne wrażenie wywarła na nim młodzież, z którą przyszło mu pracować przez 7 lat, tj. w latach 1931-1938, jako nauczyciel oraz działacz społeczny.

Dzięki dynamicznemu rozwojowi harcerstwa, Komendant Śląskiej Chorągwi Harcerzy, rozkazem L. 9 z dnia 28 września 1933 roku powołał Hufiec Harcerzy w Żorach, którego hufcowym został właśnie phm. Władysław Drobny.

10 września 1936 roku zorganizowano krąg starszoharcerski „Ogniwo”, który w rok później przekształcony został w VIII Drużynę Skautową im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Przewodził nią od samego początku dh Drobny, nazywany pieszczotliwie „Bacą”. Prężna działalność zaowocowała powstaniem wielu nowych drużyn harcerskich i zuchowych. Przy pomocy hufcowego i jego harcerzy powstała również świetlica, w której harcerze pełnili dyżury. Owa świetlica wyposażona była w bibliotekę, można więc było skorzystać z czytelni, jak również otrzymać szklankę gorącej herbaty. Inicjatywa ta, cieszyła się wówczas dużym powodzeniem.

Ze względu na potrzebę kultywowania śląskiego folkloru, z inicjatywy dh. Drobnego, na początku 1937 roku powstał Harcerski Zespół Teatralny. Jego postępy były bardzo duże, gdyż w niedługim czasie, bo już w połowie maja, HZT ze swoim repertuarem wyjechał poza Śląsk i zaistniał na arenie ogólnokrajowej. Podczas pracy z młodzieżą harcerską, niezbędne okazało się zaangażowanie dorosłych. Otóż, aby zjednać sobie rodziców i starsze społeczeństwo, zaczęto zakładać Koła Przyjaciół Harcerstwa, które wspierały nie tylko moralnie, ale też – w miarę swych możliwości – materialnie. Bardzo pomogli tu kierownicy szkół oraz nauczyciele, którzy organizowali owe koła oraz sami brali w nich czynny udział. Stopień harcmistrza uzyskał nasz bohater dnia 10.12.1937 roku, rozkazem Naczelnika Harcerzy numer L.18. 

Dh. Drobny siedzi po środku

W roku 1938, na prośbę Głównego Towarzystwa Szkoły Ludowej we Lwowie, Władysław Drobny przyjął stanowisko dyrektora w gimnazjum i liceum w Turce, w południowo-wschodniej części kraju. Postanowił wówczas podsumować pięcioletni harcerski dorobek i zorganizował dwudniowy zlot Hufca Harcerzy w dniach 28-29 maja. Wydano z tej okazji „Jednodniówkę Zlotową Hufca Harcerzy w Żorach” zatytułowaną „Nasza Praca”, do której po latach sam dh Drobny powracał, pisząc „Moje Harcerskie Lata”.

Hm. Władysław Drobny opuszczał Żory z ogromnym żalem, a lata tu spędzone wspomina jako te najwspanialsze i niezapomniane. Harcerze oraz gimnazjalni wychowankowie z ogromnym żalem żegnali swojego hufcowego – niestrudzonego społecznika, doświadczonego nauczyciela i wypróbowanego przyjaciela. Jego służba nie zakończyła się z chwilą opuszczenia Żor. Pełniąc funkcję dyrektora Gimnazjum i Liceum w Turku nad Stryjem opiekował się ruchem harcerskim w tamtych rejonach.

Dwie kampanie i okres internowania

Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku. W kampanii francuskiej 1940 roku był żołnierzem 2 Dywizji Strzelców Pieszych pod dowództwem generała Bronisława Prugara-Ketlinga. Po kapitulacji Francji przedostał się do Szwajcarii. Był organizatorem, a w latach 1940-1944 dyrektorem gimnazjum i liceum dla internowanych żołnierzy w miasteczku Wetzikon, w kantonie Zurych. Współpracował z Muzeum Polskim w Rapperswilu, skąd pozyskiwał polskie książki. Przeniesiony do Meilen, został przydzielony do sztabu dywizji w charakterze referenta spraw szkolnych. Następnie przebywał w obozie w Winterthur, gdzie gromadził materiały dotyczące szkolnictwa i życia kulturalnego w obozach dla internowanych żołnierzy. Jest autorem wielu książek, opowiadających m. in. o polskich szkołach w Szwajcarii:

Był aktywnym działaczem społecznym, członkiem Zarządu Okręgu i Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego, delegatem na zjazdy krajowe ZNP, członkiem Głównego Sądu Organizacyjnego ZNP, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego. Przewodniczył Sekcji Pionierów Oświaty Szczecińskiej i Okręgowej Komisji Historycznej ZNP. Brał udział w dwóch kadencjach Komisji Oświaty Wojewódzkiej Rady Narodowej. Był członkiem Rady Naukowo-Ekonomicznej przy Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego i Rady Naukowej Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Szczecińskiego. Autor i członek komitetu redakcyjnego ponad osiemdziesięciu publikacji z historii oświaty i szkolnictwa polskiego, szczególnie rozwoju oświaty w okresie międzywojennym, na obczyźnie w czasie II wojny światowej oraz szkolnictwa na Ziemiach Odzyskanych. 

Źródło: Kurier Szczeciński, 27.07.1987.

Epilog

Odszedł na wieczną wartę 2 lutego 1989 roku w Szczecinie. Został pochowany na Cmentarzu Centralnym (kw. 96A-3-7). 

Źródło: Głos Szczeciński, 07.02.1989.

W 1999 roku nominowany na Pomorzanina Naszych Czasów w plebiscycie „Głosu Szczecińskiego”. Kandydat do tytułu Szczecinianina Stulecia w plebiscycie szczecińskiego oddziału „Gazety Wyborczej”, Polskiego Radia Szczecin i TVP Szczecin. 

Autor tekstu: phm. Katarzyna Wiaderkiewicz.

Uzupełnienie: pwd. Jakub Warzecha.

Źródła: